یک‌مرور انتقادی بر آخرالزمان جورج اورول
تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۶۵۴۶۷
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: رمان «۱۹۸۴» شناخته‌شده‌ترین رمان در نقد نظام‌های تمامیت‌خواه است. رمانی که جورج اورول، نویسنده انگلیسی، در سال ۱۹۴۹ منتشر کرد و در آن تخیل کرد اگر تمامیت‌خواهی سراسر گیتی را فرابگیرد جهان در سال ۱۹۸۴ چگونه خواهدبود.
اورول به ۳۵ سال آینده می‌اندیشید. حالا ۴۰ سال از آن آینده مخوفی که او تخیل کرده، گذشته‌است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این‌نویسنده پیش از انتشار این‌رمان در «مزرعه حیوانات» به زبان تمثیل، توتالیتاریسم شوروی را نقد کرده‌بود. او شخصیت استالین، دیوان‌سالاری کمونیستی و مردم رنجدیده زودباور را در قالب حیوانات یک مزرعه جان داده و به گفتگو واداشته‌بود تا بگوید کمونیسم به فکر زیردستان نیست و رهبران خودکامه‌ای دارد. اورول پیش از نوشتن این کتاب کارمند شبکه BBC بود و این نمی‌تواند در شکل‌گیری ذهنیت او نسبت به نظام‌های تمامیت‌خواه بی تأثیر باشد. اگرچه مزرعه حیوانات بعدها مورد توجه مخاطبان انگلیسی قرار گرفت اما در ابتدا ناشران به دو دلیل از پذیرفتن آن برای انتشار سر باز می‌زدند. اول اینکه از لحاظ ادبی آن را چندان ارزشمند نمی‌یافتند (تی اس الیوت یکی از کسانی بود که آن را رد کرد!) دوم اینکه زبان نمادین آن برای حمله به شوروی را بیش از اندازه تند و توهین‌آمیز می‌دانستند مخصوصاً که شوروی برای شکست دادن آلمان نازی در کنار انگلستان و دیگر متفقین ایستاده‌بود.
پادآرمانشهر ۱۹۸۴
اورول نوشتن رمان ۱۹۸۴ را در شرایطی آغاز کرد که بالاخره مزرعه حیوانات مورد توجه قرارگرفته‌بود. او در ۱۹۸۴ جهانی را تصور می‌کند که سه ابرقدرت تمام جهان را زیر سلطه دارند: صالح حسینی آنها را اقیانوسیه، اروسیه و شرقاسیه و کاوه میرعباسی به ترتیب آنها را اقیانوسیه، اوراسیا و ایستاسیا ترجمه کرده‌است. این سه ابرقدرت مشغول جنگی همیشگی هستند و جهان در موقعیتی قرارگرفته که نه تنها امکان پیروزی هیچ‌کدام وجود ندارد، بلکه امکان صلح هم منتفی است. قهرمان داستان، وینستون اسمیت، در لندن که زیر سلطه امپراطوری اقیانوسیه است زندگی می‌کند و یک عضو کارآزموده حزب حاکم است که کشور را به شیوه «سوسیانگل» یعنی سوسیالیسم انگلیسی اداره می‌کند. همه شئون زندگی اجتماعی و حتی زندگی خصوصی مردم توسط دستگاه‌های الکترونیکی که هم اطلاع رسانی و هم جاسوسی می‌کنند زیر نظر است. در ترجمه حسینی این دستگاه تله‌اسکرین و در ترجمه میرعباسی اکران دوربُرد نام دارد. اعضای حزب چنان در شعارهای سیاسی غرق شده‌اند که در واقع به زبانی من‌درآوردی و عجیب به نام ناگفتار / زبان جدید حرف می‌زنند.
وینستون در وزارت حقیقت کار می‌کند که در واقع مهم‌ترین کارش تغییر دادن حقیقت و شستشوی تاریخ از هر آنچه که به ضرر حزب به نظر می‌رسد است. بریده جراید و مطالب روزهای بعد روزنامه‌ها مدام از طریق شبکه تودرتوی لوله‌های کشیده‌شده در بین طبقات وزارت حقیقت از بالا به دست کارمندان می‌رسد تا آنها را با معیارهای دیکته شده حزبی تطبیق دهند و برای انتشار آماده کنند.
اگرچه اورول در طراحی جزییات این جهان پادآرمانشهری خیلی سهل‌انگارانه‌تر از خیلی رمان‌های علمی‌تخیلی کار کرده با این‌حال بدون شک بیان کردن جزییات فراوان رمان در این مقال نمی‌گنجد. پس به این اندازه کفایت می‌کنیم و و به نقد و بررسی «۱۹۸۴» می‌پردازیم.
نیت نویسنده رمان ۱۹۸۴ این بوده که با سیاه‌نمایی مطلق درباره نظام‌های تمامیت‌خواه نشان دهد جهانی که قرار بود برای مردم بسازند، چه اندازه غرق در تباهی و استبداد غوطه‌ور است. حالا که تاریخ خفقان حکومت‌های کمونیستی را دیده، نفی کردن ایده اورول کار صحیحی به نظر نمی‌رسد اما جالب است که نظام‌های لیبرال سرمایه داری همین حالا جهانی به مراتب تباه‌تر را با همان قرائن که اورول پیش‌بینی کرده بود، برای مردم جهان ساخته‌اند.
محصولات پادآرمانشهر ۱۹۸۴ در زندگی امروز
تله‌اسکرین / اکران‌دوربرد که هم دستورات را دیکته می‌کند و هم مدام از خلوت مردم خبرچینی می‌کند، شباهت بی‌اندازه‌ای با گوشی‌های هوشمند دارد که با جذابیت غیرقابل اجتنابش نوعی بردگی را هم برای کاربرانش به همراه آورده‌است.
شبکه تودرتوی ارسال اخبار در ساختمان حزب خیلی شبیه به یک ذهنیت ابتدایی از شبکه اینترنت می‌رسد. اعضای حزب مثل کاربران امروزین شبکه‌های اجتماعی هستند که اگرچه تأثیری از خودشان بر جای می‌گذارند اما نهایتاً به پیش‌برد یک ایده کلی که مورد نظر برادر بزرگ / ناظر کبیر است کمک می‌کنند. جالب است مهم‌ترین کار این شبکه تبلیغاتی حزب که همان سانسور باشد الآن به پیشرفته‌ترین شکل ممکن توسط شرکت‌های بزرگ مالک اینترنت انجام می‌شود. مهم‌ترین بخش این سانسور مربوط به شستشوی تاریخ است. اورول می‌نویسد:
«گذشته از همین دیروز به عقب منسوخ شده است! … تاریخ متوقف شده است! آنگاه دروغ به عرصه‌ی تاریخ راه می‌یافت و حقیقت می‌شد. مطابق شعار حزب هرکس گذشته را زیر نگین داشته باشد، زمام آینده را در دست می‌گیرد: هرکس حال را زیر نگین داشته باشد، زمام گذشته را در دست می‌گیرد. و با این همه گذشته به رغم ماهیت تغییر پذیرش، هیچگاه دگرگون نشده بود. هرچه اکنون راست بود از ازل تا ابد راست بود. خیلی ساده بود. آنچه مورد نیاز بود چیرگی های پایان ناپذیر بر حافظه‌ی آدم‌ها بود. به آن می‌گفتند مهار واقعیت!»
لولو خرخره دیگری که اورول مخاطبانش را از آن می‌ترساند و حالا بیشتر مردم و از همه بیشتر متخصصان و تحصیل‌کردگان از صدقه سر استقرار نظام‌های لیبرال سرمایه‌داری مشغول زندگی با آن هستند ناگفتار / زبان جدید است. زبانی غیرقابل فهم برای مردم و دارای این‌قابلیت که وجه اخلاقی امور را از چشم کاربرانش مخفی کند. این زبان در حال حاضر زبان رایج مردم درس خوانده یا کارکنان دولت‌ها یا سرمایه‌گذاران بورس یا افسران ارتش است. آنها نمی‌فهمند تصمیماتشان چه تأثیر اخلاقی روی دیگران و جامعه می‌گذارد، فقط با اعداد و تعابیر کار دارندتحریف تاریخ، زدودن حافظه نسل‌ها و مهار واقعیت چیزهایی هستند که این روزها مصادیق فراوانی برای آنها در صفحات تحت نظارت غول‌های تجاری می‌شود یافت. برای اینکه شباهت کاری که اینترنت انجام می‌دهد با شبکه تخیلی اورول را درک کنیم کافیست چند سطر از کتاب خواندنی الگوریتم‌های سرکوبگر اثر نویسنده امریکایی صفیه نوبل را مرور کنیم:
«برخلاف ایمان گسترده ما به اینترنت به عنوان یک فضای دموکراتیک که مردم قدرت مشارکت برابر دارند، اینترنت در واقع به سود نخبگان قدرتمند سازماندهی شده است، از جمله ابرشرکت هایی که می‌خواهند فروش خود را افزایش دهند یا کاری کنند جست وجوه‌ای مردم به تارنماهای ایشان منتهی شود. سرشت سیاسی جست و جوی اینترنتی ثابت می‌کند که الگوریتم چیزی نیست مگر مداخله بنیادین دانشمندان رایانه در واقعیت.»
لولوخرخره‌های اورول سربرآورده‌اند!
لولو خرخره دیگری که اورول بشریت را از سربرآوردن آن در آینده می‌ترساند بی عدالتی و تبعیض است. یعنی بی عدالتی خواسته نظام‌های چپ است و اگر آنها حاکم شوند نابرابری حاکم می‌شود. اما برای دریافتن اینکه امروزه اقتصاد لیبرال سرمایه‌داری چه سطحی از تبعیض را به ارمغان آورده‌است کافی است نگاهی به کتاب پیامبران جدید سرمایه نوشته نیکول اشاف بیندازیم تا ببینیم نابرابری در جهان لیبرال سرمایه داری تا چه حد است:
«با وجود داشتن فقط ۵% از جمعیت جهان، ۲۵% ذغال سنگ، ۲۶% نفت و ۲۷% گاز طبیعی جهان را ایالات متحده مصرف می‌کند. در آمریکا خانه‌ها و ماشین‌ها بزرگ‌تر است و مصرف سرانه بیش از دیگر کشورهاست. به لطف مصارف خانگی برای تولد یک نوزاد در ایالات متحده سی تا پنجاه برابر بیش از دیگر کشورها آب مصرف می‌شود و هر شخص در طی زندگی اش سیزده برابر بیشتر آسیب‌های زیست محیطی به بار می‌آورد. یک آمریکایی بالغ به اندازه ۳۵ هندی منابع مصرف می‌کند.»
این فقط نمونه‌ای بین‌المللی بود. بیایید ببینیم نابرابری داخل آمریکا، قبله آمال جهان لیبرال سرمایه‌داری چقدر است؟ به گواهی همین کتاب، در سال ۲۰۱۱ خالص دریافتی تیم کوک، مدیرعامل شرکت اپل پس از استیو جابز، ۶۲۵۸ برابر حقوق یک کارمند عادی اپل بود! این است ماهیت لیبرال سرمایه‌داری.
لولو خرخره دیگری که اورول مخاطبانش را از آن می‌ترساند و حالا بیشتر مردم و از همه بیشتر متخصصان و تحصیل‌کردگان از صدقه سر استقرار نظام‌های لیبرال سرمایه‌داری مشغول زندگی با آن هستند ناگفتار / زبان جدید است. زبانی غیرقابل فهم برای مردم و دارای این‌قابلیت که وجه اخلاقی امور را از چشم کاربرانش مخفی کند. این زبان در حال حاضر زبان رایج مردم درس خوانده یا کارکنان دولت‌ها یا سرمایه‌گذاران بورس یا افسران ارتش است. آنها نمی‌فهمند تصمیماتشان چه تأثیر اخلاقی روی دیگران و جامعه می‌گذارد، فقط با اعداد و تعابیر کار دارند.
در پایان نمونه‌ای از این حجاب علمی را در خاطره‌ای از فیلسوف فلسطینی، ادوارد سعید، مرور می‌کنیم:
«اواسط دهه ۱۹۶۰، کمی پیش از اینکه مخالفت با جنگ ویتنام فراگیر شود، با دانشجوی نسبتاً مسنی در دوره کارشناسی در دانشگاه کلمبیا روبه رو شدم که قصد داشت در سمیناری ثبت نام کند که تعداد محدودی دانشجو می‌پذیرفت. بخشی از گفته‌های او به من از این قرار بود که سرباز سابق جنگ بوده و در نیروی هوایی خدمت کرده است. او در حین صحبت با من مفهوم وهم آور و جذابی را به کار برد که از ذهنیت یک حرفه‌ای تراوش می‌کرد. در این حالت، یک خلبان کارکشته، و در مورد کار او می‌توان به عنوان یک خبره در کار خود توصیفش کرد. من هرگز حالت تکان دهنده‌ای را که پاسخ او به پرسش مصرانه‌ام در من پدید آورد، فراموش نمی‌کنم. از او سوال کردم: «تو واقعاً در نیروی هوایی چه می‌کردی؟» او پاسخ داد: «هدف یابی!» چند دقیقه‌ای طول کشید تا من متوجه شدم او یک بمب انداز با پرتاب کننده بمب بوده است. ولی او این مفهوم را با چنان زبانی حرفه‌ای به کار برد که از بسیاری جهات هدفش مانع شدن و رازآمیز کردن غور و بررسی مستقیم کسی بود که حرفه‌ای غیر از حرفه او داشت. به هرحال، من او را در سمینار پذیرفتم. شاید به این دلیل که تصور می‌کردم می‌توانم مراقب او باشم، و به علاوه متقاعدش کنم که از کاربرد این مفهوم ترسناک و بی معنی، هدف یابی، دست بردارد.»
کد خبر 6000108منبع: مهر
کلیدواژه: جورج اورول 1984 رمان 1984 لیبرال سرمایه داری لیبرالیسم تمامیت خواهی توتالیتاریسم کتاب و کتابخوانی دفاع مقدس انقلاب اسلامی ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور معرفی کتاب سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انتشارات به نشر رژیم صهیونیستی وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی نقد کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان غلامعلی حدادعادل نظام های لیبرال سرمایه داری برای مردم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۶۵۴۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تشکیل ائتلاف جهانی نخبگان دانشگاهی برای کمک به احقاق حق مردم فلسطین
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی طی نامه‌ای به روسای دانشگاه‌های جهان با تاکید بر ضرورت تشکیل ائتلاف جهانی نخبگان دانشگاهی برای کمک به احقاق حق مردم فلسطین، عنوان کرد: وجدان بیدار استادان و دانشجویان در تمام دانشگاه‌های جهان، ظلم و ستم اقلیتی رو به زوال بر مردمی با پشتوانه‌ای به وسعت تاریخ را برنمی‌تابند.
به گزارش ایسنا، متن نامه به شرح ذیل است:
«همانطور که مستحضرید جوهره اصلی حقوق بشر، پاسداری از عدالت و کرامت انسانی است. از همین رو، وظیفۀ همه انسان‌های آزادی‌خواه، سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی و نخبگان دانشگاهی همواره حفظ حقوق بشر و کرامت انسانی بوده است. این مهم در اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز مورد تأکید قرار گرفته است. با این وجود، امروزه سرزمین فلسطین به نماد نسل کشی و نقض حقوق بشر در جهان تبدیل شده است. بیش از نیم قرن است که ملت فلسطین قربانی تجاوزگری و زورگویی قدرت‌های بزرگ به ویژه صهیونیسم جهانی قرار گرفته و حتی طبق قوانین بین‌المللی از حق دفاع مشروع خود نیز در برابر متجاوزان محروم گردیده است.
اینک که تاریکی و بی‌آبی نوار غزّه را فراگرفته و سخن از پایان منابع غذایی و دارویی است جنبش دانشجویان، اساتید و نخبگان در دفاع از مردم مظلوم غزه و اعتراض علیه ستم در دانشگاه‌های هاروارد، ایندیانا، کلمبیا، ییل و سایر دانشگاه‌های دنیا نشان می‌دهد که وجدان بیدار استادان و دانشجویان در تمام دانشگاه‌های جهان، ظلم و ستم اقلیتی رو به زوال بر مردمی با پشتوانه‌ای به وسعت تاریخ را برنمی تابند و بی‌شک صبح پیروزی نزدیک است. در این هنگام از نخبگان و رؤسای دانشگاهی جهان انتظار است ضمن اعلام جهانی محکومیت جنایات جنگی و نسل‌کشی علیه مردم غیرنظامی غزه، مأموریت‌های انسانی و دانشگاهی خود را در قبال این مردم مظلوم و عضو جامعه بشری ایفا کنند و برای اعلام هم‌دردی ضمن فشار بر مجامع بین‌المللی افزون بر پایان جنگی نابرابر، خواستارِ برقراری صلح و استیفای حقوق حقۀ ملت مظلوم فلسطین شوند و با تشکیل مجامع علمی و نخبگانی ضمن فعال‌سازی تمام ظرفیت‌های دیپلماسی علمی برای فشار بر رژیم صهیونیستی به تبیین قیام پیروزمندانه طوفان الاقصی و مظلومیت مردم غزه برای نخبگان و مردم پرداخته و از طریق مجاری علمی و رسانهای، طبل رسوایی رژیم صهیونیستی و حامیان آنان را در مجامع جهانی به صدا در آورند.
همچنین انتظار می‌رود ضمن تلاش برای قطع ارتباط نهادهای علمی و دانشگاهی جهان با رژیم‌صهیونیستی با تشکیل ائتلاف جهانی نخبگان دانشگاهی برای کمک به احقاق حق مردم فلسطین، تدارک برای بازسازی غزه و انتقال دانش و فناروی برای احیاء زندگی طبیعی در مناطق ویران شده غزه توسط این ائتلاف جهانی دنبال گردد که اکنون کنش فعالانه نخبگان و رؤسای دانشگاه‌ها در سراسر جهان برای مقابله با رژیم صهیونیستی نه فقط در معرض قضاوت افکار عمومی جهان، بلکه در معرض قضاوت تاریخ قرار دارد.
در پایان برای پیگری امور و انسجام بیشتر پیشنهاد تشکیل مجمع نخبگان طرفدار برقراری صلح عادلانه و دموکراسی در فلسطین را می‌دهم و کسانی که تمایل به عضویت در این مجمع دارند به ایمیل Elm@scc.ir حضورشان را اعلام دارند».
انتهای پیام
بازدید رییسی از کارخانه ایران خودرو دیزل